Türkmenistanda erkin maglumat akymyny berk çäklendirmekde tankyt edilýän türkmen häkimiýetleri şu günler ýurtda alternatiw maglumat çeşmelerini petiklemek synanyşyklaryny, hususan-da VPN hyzmatlarynyň öňüne geçmek tagallalaryny güýçlendirýärler. Häkimiýetler şeýle synanyşyklarynyň çäginde VPN hyzmatlaryny hödürleýän adamlary saklaýar.
Azatlyk Radiosyna mälim bolan maglumatlara görä, 30-njy sentýabrda Lebap welaýatynyň Farap etrabynda dört telefon ussasy VPN hyzmatlaryny hödürlemekde güman edilip saklandy; häkimiýetler basyş çärelerini Türkmenabat şäherinde hem alyp barýarlar.
Ýerli kanun goraýjy edaralardaky bir çeşmäniň gizlinlik şertlerinde Azatlyk Radiosynyň habarçysyna beren maglumatlaryna görä, telefon ussalaryna garşy göreşe ýerli howpsuzlyk gullugynyň işgärleri gatnaşýar.
Çeşmäniň sözlerine görä, tussag edilen telefon ussalaryna olaryň howpsuzlyk edarasynda soraga çekiljekdikleri we soňra boşadyljakdyklary aýdylýar.
Kanun goraýjy edaralara ýakyn çeşme VPN hyzmatlaryny hödürleýän ussalara uly möçberde jerime töledilmek hem-de 15 gije-gündiz tussag edilmek howpunyň abanýandygyny aýdýar.
Türkmenistanda Internet torundan peýdalanylmagyny düzgünleşdirýän kanunçylyk VPN hyzmatlaryny gadagan etmeýär.
Muňa garamazdan, iş ýüzünde türkmen režimi raýatlaryň Internet mümkinçiliklerini berk çäklendirmekde tankyt edilýärler.
Türkmenistan Internet azatlygy boýunça halkara hasabatlarda dünýä ýurtlarynyň arasynda iň yzdaky setirlerde orun alýar.
Häkimiýetleriň VPN hyzmatlaryna garşy nobatdaky basyşlary daşary ýurtlarda ýaşaýan türkmen aktiwistleriniň we migrantlaryň hökümete garşy protest aksiýalarynyň täze tolkunyna bat berýän wagtlaryna gabat gelýär.
28-30-njy sentýabr aralygynda türkmen aktiwistleri BMG-niň Nýu-Ýorkda ýerleşýän baş binasynyň öňünde hem-de BMG-niň Ženewadaky edarasynyň öňünde yzly-yzyna piket geçirdiler. Şol bir wagtda, Türkiýede ýaşaýan türkmenistanly aktiwistler hem türkmen hökümetine garşy şygarlar ýazylan plakatlary götermek arkaly protest aksiýalaryny geçirdiler.
Oppozisiýa aktiwistleri öz çykyşlarynda türkmen hökümetiniň ýurtda COVID-19 keseliniň bardygyny inkär etmegini berk ýazgarýarlar. Şeýle-de, olar ýurtda eýýäm birnäçe ýyl bäri dowam edýän ýurtdaky ykdysady we sosial problemalara hökümetiň çäre görüp bilmezligini berk tankyt edýärler.
Häkimiýetler VPN ussalaryna garşy basyşlary güýçlendirýän mahaly, Azatlyk Radiosynyň habarçysy ýurt içinde VPN hyzmatlarynyň tas gara bazar şertlerine geçip barýandygyny we bu hyzmatlaryň teýden, gizlin ýöredilýändigini habar berýär.
Habarçynyň maglumatlaryna görä, VPN hyzmatlaryny bir aý üçin bahasy 100-200 manat aralygynda üýtgeýär.
Türkmenistan Facebook, Twitter, YouTube ýaly sosial platformalary, WhatsApp, Telegram, Viber ýaly messenjerleri, galyberse-de, döwlet gözegçiligindäki saýtlardan daşary ençeme habar saýtlaryny petikli saklaýar. Bu saýtlardan peýdalanmaga isleg bildirýän raýatlar VPN ulanmaga mejbur bolýar. Ýurtda islendik maglumatyň resmi wersiýasyndan başga maglumatlar, alternatiw habarlar häkimiýetler tarapyndan berk gözegçilik astynda saklaýar.
Häkimiýetler erkin maglumat akymyna göni we gytaklaýyn ýollar bilen basyş etmekde berk tankyt edilýärler.
Şol bir wagtda, häkimiýetleriň nobatdaky VPN basyşlary ýurtda durmuş-ykdysady kynçylyklaryň dowam edýän wagtyna we hökümetiň COVID-19 pandemiýasyny göz-görtele ýaşyrmakda berk tankyt edilýän wagtyna gabat gelýär.
Bu aralykda, Azatlygyň habarçysy öýe internet çekdirmegiň barha kynlaşýandygyny habar berýär.
Türkmenistanda berk döwlet gözegçiligindäki “Türkmentelekom” aragatnaşyk kompaniýasy ýurduň ýeke-täk Internet üpjünçisidir.
Mundan ozal, türkmen häkimiýetleri ýurduň käbir sebitlerinde VPN ulanmazlyk barada adamlary Gurhandan ant içmäge mejbur etmek ýaly tejribeleri synap gördi.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.
