2018-nji ýylyň 12-nji martynda, Moskwa wagty bilen sagat 18:00 töwereginde ýörite tikilen üç sany bölekden ybarat kostýumleri halaýan, köp syýahat edýän orsýetli adam Aleksandr Ionow Kaliforniýa ştatynyň ABŞ-dan aýrylmagy ugrundaky adatdan daşary tagallalar barada ýerli telefon belgisine birnäçe tekst habaryny ugratdy.
Mundan iki ýyl ozal Globallaşma garşy hereket atly jemgyýetçilik guramasyny dolandyran Ionow, Kaliforniýanyň bölünişigini goldap çykyş edýän aktiwistleriň Russiýanyň paýtagtynda ofis açmagyna kömek edipdi we “Milletleriň dialogy” alty Moskwa konferensiýasynda olary we dünýäniň beýleki aktiwistlerini garşy alypdy.
Ionowyň iberen ilkinji iki tekst habary, Kaliforniýanyň ABŞ-dan aýrylmagy baradaky habar makalalaryna degişli linkler boldy.
“Siz bulaşyklyk isleýärdiňiz. Ynha, size [bulaşyklyk]” diýip, Ionow ýazdy.
Bu tekst habarlar, ABŞ resmilerine görä, Russiýanyň esasy aňtaw edarasy Federal howpsuzlyk gullugynyň (FSB) işgäri Ýegor Popowa iberildi.
Popowyň ýolbaşçysy Konstitusiýa gurluşygyny goramak we terrorçylyga garşy göreş gullugynyň bölüminiň başlygy Alekseý Suhodolowdy. Bu bölüm resmi däl ýagdaýda Ikinji müdirlik diýlip tanalýar.
Bu tekst habarlar ABŞ-nyň häkimiýetleri tarapyndan ele salnan, onlarça sahypadan ybarat söhbetdeşlikleriň bir bölegi bolup, bular ABŞ-nyň kazyýet işinde köpçülige ýaýradyldy. Bu söhbetdeşlikler FSB işgärleriniň şu hepde Floridadaky federal kazyýetde sud öňüne çykan amerikan aktiwistleri bilen utgaşdyrmak baradaky içerki gepleşikleriniň üstüni açýar.
Söhbetdeşliklerden az sanly sitatalar ABŞ-daky aýyplamalaryň käbirinde görkezilen bolsa-da, takmynan 40 sahypadan ybarat jikme-jik ýazgylaryň ählisi ozal köpçülige ýaýradylmandy.
Tekst habarlarda FSB işgärleriniň ABŞ syýasaty boýunça alyp barýan işleriniň jikme-jikliklerinden başga-da, olaryň hökümet tankytçylary, FSB býurokratiýasy, Kreml tarapyndan öz bähbitlerine duşmançylykly hasaplanýan garaşsyz habar beriş serişdeleri we Russiýanyň Ukrainany doly basyp almagy baradaky pikirleri hem bar.
Ionowyň, Popowyň we Suhodolowyň – FSB-niň beýleki iki işgäri Ýewgeniý Wistorpowskiý we Alekseý Mitýagin bilen birlikde – “ABŞ-da bölünişik döretmek üçin... FSB-ni maglumat bilen üpjün eden” amerikan aktiwistleriniň birnäçe topary bilen işlemek üçin köp ýyllyk tagalla edendigi aýdylýar.
Ionow we FSB işgärleriniň hemmesi köpçülige mälim edildi, Popow we Suhodolow geçen ýyl Ionow bilen birlikde Adalat ministrligi tarapyndan günäkärlenipdi. Olaryň haýsydyr biriniň ABŞ-nyň kazyýet zalynda sud edilmek ähtimallygy juda pes.
2022-nji ýylyň 29-njy iýulynda, ABŞ-nyň prokurorlarynyň ilkinji aýyplamany yglan eden güni, Ionow Popowa takmynan “nälet diýsäni” diýlip terjime edilýän ewfemizm hatyny ýazdy.
“Telefonlary ýok ediň” diýip, ol belledi.
Cloud-yň ätiýaçdaky nusgalary
Ionow we onuň FSB ýolbaşçylary tarapyndan gurnalan tagallalaryň giňişleýin görnüşleri ilki 2022-nji ýylyň iýul aýynda çykarylan 24 sahypalyk aýyplamada we ondan 10 aý soňra bolsa ikinji aýyplamada beýan edildi.
Söhbetdeşlikleriň jikme-jik ýazgylary geçen aýyň 21-nde Florida ştatynyň federal kazyýetinde, FSB işgärleri bilen hyzmatdaşlykda aýyplanýan amerikan aktiwistleriniň kazyýet işiniň başlanmagynyň öň ýanynda, köpçülige ýaýradyldy.
ABŞ-nyň Florida ştatynyň Tampa şäher prokuraturasy söhbetdeşlik faýllarynyň açyş işiniň bir bölegi hökmünde Adalat ministrligi tarapyndan gowşurylandygyny tassyklady – bu talapnama jenaýat işiniň bir bölegi hökmünde hödürlenýän islendik subutnamanyň kazyýetden öň garşydaş hukuk geňeşçisi bilen paýlaşylmagyny talap edýär.
ABŞ-nyň prokuraturasynyň metbugat sekretary tekst söhbetdeşlikleriniň nädip ele salnandygy, mysal üçin, ABŞ-nyň aňtaw gullugynyň FSB işgärleriniň telefonlaryna haker hüjümini amala aşyrandygy ýa-da aşyrmandygy barada maglumat bermekden saklandy.
Muňa garamazdan, kazyýet işi wagtynda ulanylmagy meýilleşdirilýän eksponatlaryň sanawy we söhbetdeşlik habaryna goşulýan meta-maglumatlar – ABŞ-nyň häkimiýetleriniň aragatnaşyklaryň esasy bölegini Apple-iň “iCloud” ulgamyndaky ätiýaçlyk nusgalary arkaly alandygyny görkezýär.
Bu, Ionow bilen Popowyň käbir tekst söhbetdeşlikleriniň, şol sanda WhatsApp hatlarynyň nusgalaryny Apple serwerlerinde saklaýan iPhone mobil telefonlaryny ulanandyklaryny we munuň, ABŞ-nyň prokurorlaryna, kazyýetiň ygtyýarly gözleg karary bilen, söhbetdeşlikleri almaga mümkinçilik berendigini aňladýar.
Azat Ýewropa/Azatlyk Radiosy kazyýet tarapyndan ýaýradylan ähli telefon belgilerine jaň edip, Ionowdan we ýazgylarda görkezilen beýleki adamlardan teswir almaga synanyşdy.
Ionow bilen Suhodolowyň nomerleri işlemeýärdi; Popowyň belgisine jaň edilende, ol jaň merkeziniň awtomat ýazgysy ýaly eşidilip, onda Azatlyk Radiosyndan soňrak jaň etmek soraldy.
Wistoropskiýniň telefon belgisi diýlip görkezilen belgä bir adam jogap berdi we onuň ady bilen ýüzlenilende, ady goldaýan ýaly äheňde jogap berdi, ýöne soňra soraglara jogap bermekden ýüz öwürdi we gysga wagtyň dowamynda telefony öçürdi.
Mitýaginiň nomeri diýlip görkezilen telefon belgisine jogap beren bir adam özüni tanadýan habarçydan munuň degişme maksatly jaň bolup-bolmandygyny sorady we soňra-da telefony öçürdi.
'Näme üçin olar gyrgynçylyga taşlandy?'
Ionowyň Kaliforniýa ştatynyň bölünmegini goldaýan aktiwistleri taýýarlamak baradaky işi gowy dokumentleşdirildi.
Ionow Kaliforniýanyň aktiwistleri bilen edýän tagallalary barada öwünmezden bir aý çemesi öň, Popow oňa Sakramentodaky Kaliforniýa ştat mejlisine meýilleşdirilen ýörişiň suratlaryny almagy ýazdy.
Popow ABŞ-nyň habar beriş serişdeleriniň bu çärä az ähmiýet berendigine hem lapykeç boldy.
“Bu, meniň gören ýeke-täk makalam” diýip, Popow ýazdy.
Iki hepde soň, mart aýynyň başynda Popow Ionowy Ikinji müdirligiň binasyndan uzak bolmadyk ýerde ýerleşýän Moskwa kafesinde duşuşmaga çagyrdy.
Popow Ionowa başlygy Suhodolowyň duşuşmak isleýändigini hem aýtdy, ýöne bu habar Ionowyň şikaýat etmegine sebäp boldy.
“Meniň käbir sebäplere görä AB-a gaharym gelýär” diýip, ol Suhodolowyň ilkinji we orta atlarynyň baş harplaryny ulanyp ýazdy. “Ol kynçylyk döredýär. Men muny halamok. Meniň gaharym gelip, uruşup başlap bilerin” diýip, Ionow sözüne goşýar.
“Olar pulumyzy kesdiler, bu hakykat” diýip, Popow Ionowy köşeşdirjek bolýar: “Dürli gün tertibi, dürli adamlar we başga-da köp zatlar. Gerek däl, ol gowy adam, ol diňe bize hemme zady aýdyp bilmeýär. Ol ýolbaşçylary tarapyndan çäklendirilen”
Häzirki wagtda dürli amerikan aktiwistleri Florida federal kazyýetinde suduň öňüne çykýarlar. Olar “Afrika halk sosialistik partiýasy” diýlip atlandyrylýan az tanalýan we birneme düşnüksiz syýasy guramanyň häzirki ýa-da öňki agzalary bolan dört erkek we aýaldyr. Olaryň birnäçesi “Uhuru hereketi” atly toparyň hem agzalarydyr.
Prokurorlar aktiwistleriň Ionow we şol sebäpli FSB işgärleri bilen bilkastlaýyn işleşendigi barada aýyplama bildirdiler; Ionow olaryň azyndan birine özüniň Russiýanyň globallaşma garşy hereketi guramasy tarapyndan 2015-nji ýylda meýilleşdirilen konferensiýa gatnaşmak maksady bilen Moskwa gitmegi üçin pul töledi. Olaryň hemmesi bu aýyplamalary ret etdi.
Söhbetdeşlik ýazgylary Ionowyň Popow bilen ýygy-ýygydan we Suhodolow bilen wagtal-wagtal habarlaşýandygyny, olara suratlary, habar makalalarynyň we hatda onlaýn foto-albomlaryň linklerini iberýändigini görkezýär.
Popow we Suhodolow Russiýanyň Ukraina çozuşynyň ilkinji günlerinde, rus paraşutçylary Kiýewiň demirgazygyndaky howa menzilinde gonmaga synanyşanda hem pikir alyşdylar. Şonda ukrain harbylary gyssagly hüjüme geçip, paraşutçylaryň agyr ýitgi çekmegine getirdi we rus hüjümini puja çykardy.
“Näme üçin olar gyrgynçylyga taşlandylar? Goşmaça goşun nierededi? Bu taktiki ýalňyşlykmy?” diýip, Suhodolow Popowdan sorady.
“Siz muny bilmek üçin [Goranmak ministrligine] jaň etmeli bolarsyňyz” diýip, Popow ýazdy.
2019-njy ýylyň aprel aýynyň ahyrynda Mariýa Butina atly rus zenany özüni Adalat ministrliginde daşary ýurt agenti hökmünde hasaba aldyrmandygy üçin ABŞ-da 19 aý azatlykdan mahrum edildi. Butina birnäçe ýyl Birleşen Ştatlarda ýaşap, aglabasy respublikanlar bolan syýasy işgärler bilen dostlaşdy we olaryň söýgüsini gazandy.
Höküm çykarylandan bir hepde töweregi soň, Butinanyň kanuny goragy üçin pul ýygnan Ionow we Popow bu hökümi we Ionowyň Butinanyň boşadylmagyny goramak üçin Moskwada gurnan metbugat çäresini ara alyp maslahatlaşdylar.
“Butina barada ajaýyp material! Berekella!” diýip, Popow Ionowa ýazdy.
Bu habaryň äheňi, Popowyň alty hepde öň ABŞ-nyň “The Atlantic” neşiri tarapyndan çap edilen Ionowyň Butina bilen maliýe ilteşikleri baradaky maglumatynyň yz ýany iberen teskt habaryndan düýpgöter tapawutlanýar. Şonda Ionow bu maglumatyň linkini özüniň FSB dolandyryjysana iberipdi.
“Men muny habar bermerin! 2016-njy ýyldaky saýlawlara goşulandygyny boýun alan Butinanyň howandary atlandyrylýarsyň. Şeýle hem, olar separatistik konferensiýalary [Moskwadaky Milletlerdialogyna salgylanma] agzap geçýärler. Indi olar saňa garşy sanksiýalary girizerler” diýip, Popow Ionowa ýazdy.
Üç ýyldan soň Ionow ABŞ-nyň Gazna departamentiniň sanksiýalaryna sezewar boldy.
Ionow 2022-nji ýylyň 29-njy iýulynda ilkinji aýyplama habaryny ara alyp maslahatlaşyp, telefonyna haker hüjüminiň edilendiginden ýa-da oňa aralaşylandygyndan şübhelenip, Popowa telefonyndan dynmagy maslahat berdi.
“Men saňa aýtdym: araplar saňa täsin telefon berdiler” diýip, Popow jogap ýazdy.
Ionowyň Liwanda we Siriýada telekeçilik gyzyklanmalary bar bolsa-da, Popowyň "Täsin telefonyň" çeşmesi hökmünde kimi göz öňünde tutýandygy takyk belli däl.
“Mende ençeme ýyl bäri beýle zat ýok. Bu, meniň ikinjimdi” diýip, Ionow ýazdy.
'Syýasy bölünişik gowşaklyk'
Sowet we Russiýanyň aňtaw gulluklary onýyllyklaryň dowamynda daşary ýurt hökümetlerine, Günbatar we beýleki ýurtlara zyýan ýetirmek üçin dezinformasiýa ýaýratmaga we başgaça pikirlenýänleri öjükdirmäge synanyşdylar.
1980-nji ýyllarda KGB ABŞ-nyň biologiki ýarag gözleg taslamasynyň çäginde AIDS-e sebäp bolýan wirusy oýlap tapandygy baradaky şübheleri ýaýratmaga kömek etdi.
2016-njy ýylda ABŞ-da geçirilen prezident saýlaw kampaniýasynda Russiýanyň hökümeti bilen baglanyşykly “trolllar” sosial mediada düşünişmezlikleri döretmek üçin köp sanly galp onlaýn sahypalary döretdiler.
“Bu kampaniýa jemgyýetçilik, ideologiki we jyns taýdan tapawutlar esasynda amerikalylary polýarizasiýalaşdyrmaga synanyşdy, hakyky wakalary öjükdirdi we daşary ýurt hökümetiniň ABŞ-nyň prezident saýlawynda Russiýanyň halanýan kandidatyna gizlin goldawynyň bir bölegidi” diýip, ABŞ-nyň Senatynyň Aňtaw komiteti tarapyndan düzülen hasabatda aýdyldy.
4-nji sentýabrda, Florida kazyýet işi başlandan bir gün soň, ABŞ-nyň häkimiýetleri dowam edýän prezident saýlaw kampaniýasyna goşulmak we Amerikanyň pikirine täsir etmekde aýyplap, Russiýanyň guramalaryna garşy giň gerimli sanksiýalary we beýleki çäreleri yglan etdi.
Döwlet departamenti rus döwleti tarapyndan maliýeleşdirilýän bäş habar beriş serişdelerine, şol sanda RT-e (ozal “Russia Today” ady bilen tanalýan Russiýa döwleti tarapyndan maliýeleşdirilýän teleýaýlym ulgamy) garşy täze çäklendirmeleri yglan etdi.
Adalat departamentiniň kazyýet resminamalarynda we beýleki ýerlerde kesgitlän FSB işgärleriniň ikisiniň atlary Natalýa Burlinowa atly rus zenany bilen baglanyşykly parallel bir kazyýet işinde hem agzalypdy.
2023-nji ýylda ABŞ-nyň prokurorlary Burlinowany Russiýanyň daşary syýasatlaryna duýgudaş bolup biljek ýaş günbatar hünärmenlerini toplamak we ösdürmek boýunça köp ýyllyk tagalla etmek bilen baglanyşykly aýyplapdylar.
Burlinowa ABŞ-nyň esasy uniwersitetlerinde akademikler we talyplar bilen duşuşyklar geçirdi we uniwersitetiň soňky uçurymlarynyň Moskwa gitmegi we seminarlara, leksiýalara gatnaşmagy üçin pul töleýän konferensiýa gözegçilik etdi.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.
Forum