Türkmenistanda gurak gelen ýylda kynçylyk bilen ýetişdirilen pagta hasylynyň ýygnalmaga başlanmagy bilen, sowet ýyllaryndan bäri adat bolan we soňky ýyllarda has güýçlenen pagta ogurlygy hem başlandy. Ýöne ozal pagta diňe döwlet harmanyna tabşyrylýan wagty, terezide ogurlanan bolsa, indi meýdandan hem ogurlanyp başlady. Maryda gowaça eken kärendeçiler kyn şertlerde ýetişdiren pagta hasyllarynyň potrat ýerlerinden ogurlanýandygyny aýdýarlar. Mundan öň MHM, ykdysady çökgünlik ýyllarynda güýçlenen ogurlyk zerarly, däneli ekinleri garawullamaly bolýardy.
Azatlygyň habarçysy bilen aýry-aýrylykda gürleşen birnäçe potratçynyň tassyklamagyna görä, daýhanlaryň ýygan pagtalary meýdandan ogurlanýar we häkimiýetler bu ogurlygy käte kärendeçileriň özlerinden görýärler.
Degişli maglumat Türkmen häkimiýetleri aliment bergisi bolan raýatlary mejbury pagta ýygmaga ugradýarBu ýyl suw gaty gyt boldy, gowaça ekelimiz bäri, potrat ýerlerimizi ine-gana suwaryp bilmän kösendik, ýogsa bizden suw nasoslary üçin 50 manatdan pul hem aldylar. Dogry, döwüldi diýilýän nasoslar şondan soň işledi, ýöne olar gowaça eken daýhanlaryň potrat ýerlerine däl-de, hususy telekeçilik bilen meşgullanýan adamlaryň ekin meýdanlaryna suw çykardy diýip, daýhanlar aýdýar.
Aýdylmagyna görä, hususy telekeçiler başlyklar bilen gürleşip, öz ýerlerine ýorunja, mekgejöwen ekipdirler. Netijede, olar öz gerek suwlaryny alypdyrlar. Emma şu ýyla geçip, biziň potrat ýerlerimiz bir gezegem süýji suw içmedi, zeýkeşlerden, şor kanaldan alnan suw bilen suwarylan gowaçalar igli boldy, ýeterlik boý almady diýip, adynyň aýdylmazlygyny soran maryly kärendeçi Azatlyk radiosyna gürrüň berdi.
Bu ýagdaýy aýry-aýrylykda gürleşilen beýleki kärendeçiler hem tassyk etdi.
Nasos bilen sorduryp, zeýkeş suwuny berdiler, ýöne onam potrat ýerlerimiziň aňry başyna çenli suw çykýança bermediler, 'suw berdikmi-berdik' etdiler, gowaçamyz göýdük boldy, bir goza düwmedik ýerleri hem bar, gowaçanyň asla gögermedik ýeri hem kän, hasyl gaty az boldy diýip, habarçy bilen gürleşen kärendeçi aýtdy.
Bolanja pagtany adam tutup, her kilogramyna jübimizden 30 teňňe nagt pul töläp ýygdyrýarys, ýygylan pagtalary gowaça meýdanlaryndan daşaryk daşar ýaly hem adam tutýarys, soň ol pagtalary ulag tutup, öýümize daşaýarys, sebäbi her gün pagta bazasyna äkider ýaly pagta çykanok diýip, kärendeçi gürrüňini dowam etdirdi.
Degişli maglumat Türkmenistanda mejbury ýygym dowam edýär; telekeçi ABŞ-dan türkmen pagtasyny özüniň gadaganlyk sanawyndan çykarmagy soradyÖňki ýyllarda 3 gektar pagta meýdanyndan bir günde 2 tonna pagta ýygan bolsam, bu ýyl 4 gektar ýerimden bir günde 1 tonna hem däl, bolubilse 700-800 kilogram pagta alýaryn; pagta bazasy 3-4 tonna pagta bolmasa, ulag ibermegi kyn görýär ýa-da gelse, ýyl aýagynda uly möçberde pul tutýar.
"Teleşgeli traktory çagyrmasaňam pul tutýarlar, emma edil çagyraňdaky ýaly kän tutmaýarlar; pagta bazasyna eltip çekdireňde, terezide oýun baryny edip, elten pagtaň kilogramyny kemeldýärler, ondan daşary bolsa, her 1 tonna pagtadan, hapalygy, çyglygy üçin diýip, 300 kilogram kemeldýärler" diýip, kärendeçiler terezide edilýän adalatsyzlykdan ýylyň-ýylyna nägilelik bildirýärler, emma bu mesele ne hökümet mejlislerinde, ne-de döwlet eýeçiligindäki metbugatda agzalýar.
Bir hepde ýygylan pagtany işigime getirdip, soň pulum bolman, dört gün ýygylan pagtany meýdanda goýup, gijelerine üstünde ýatdym; emma bir gün ýuwunmaga gaýdyp, ertesi irden ýygymçylar bilen potrat ýerime barsam, dört gün ýygan pagtam ýok eken, ogurlanypdyr diýip, Baýramaly etrabynyň Täze ýol geňeşliginiň ýaşaýjysy aýdýar.
Ýöne ol başlykdan kömek soramaga baranda bu ogurlygyň giň ýaýrandygyny, üstesine özüniň hem aýyplanyp biljegini bilipdir.
Baýramalynyň Çandybil, Azat geňeşliklerinde, Murgap etrabynyň Nurana (öňki Kirow), Ylham daýhan birleşiklerinde, Mary etrabynyň Gres, Azalow, Babadaýhan (öňki Kalinin) hojalyklarynda, Watan daýhan birleşiginiň Adalat geňeşliginde, Wekilbazar etrabynyň Hakykat daýhan birleşiginde, Akgoňur daýhan birleşiginde... pagta ogurlandy, umuman, ähli etrapda bar, diňe seniň pagtaň ogurlanmady diýip, başlyk kärendeçä aýdýar we, bellisi ýok, pagtaňy özüň ogurlap, birine satan bolmagyň ýa gyşda mala bermek üçin bukan bolmagyň hem mümkin, ony entäk bileris diýýär.
Maglumat üçin aýdylsa, pagta ýygym möwsümlerinde terezide edilýän emeller we pagtaçynyň hasabyna toplanýan ummasyz uly serişdeler sowet döwründen bäri açyk syr bolup galýar. Sowet döwründe bu mesele çalarak derňelip başlan hem bolsa, garaşsyzlyk ýyllarynda doly başyna goýberildi ýa-da häkimiýetleriň öz gözegçiliginde çuňlaşdyryldy diýip, synçylar aýdýar.
Pagtanyň diňe pagta bazasynda däl, meýdanda, kärende ýerlerinde hem ogurlanyp başlanmagy bu ýyldaky pagta ýygymynyň esasy aýratynlygy boljaga meňzeýär.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.