Haj zyýaraty dereje hem hormat üçinmi? Dindarlaryň komiteti "hajy" derejesinden nädogry peýdalanylyşyna alada bildirýär

Täjigistan hökümetiniň ýanyndaky Din işlerini, däpleri, dabaralary we dessurlary düzgünleşdirmek komitetiniň jogapkär işgärleriň biri Täjigistanda Mekgä haj zyýaratyna gidip gelenden soň gazanylýan "hoji" (hajy) derejesinden, nädogry peýdalanylmagyna alada bildirdi.

Täjigistanyň Dini komitetiniň Halkara gatnaşyklary we Haj zyýaratyny guramalaşdyrmak bölüminiň başlygy Abdugaffor Ýusubow bu komitetiň «Дин ва чомеа» ("Din we jemgyýet") žurnalynda ýazan makalasynda, käbir adamlaryň haj zyýaratyny öz bähbidi üçin berjaý edýändigini, gaýtadan zyýarata gitmegi diňe jemgyýetde hormat hem dereje gazanmak maksady bilen edýändigini aýtdy.

«Şeýle ýagdaýlar bolýar, çagalarynyň – işçi migrantlaryň daşary ýurtlarda kynçylyk bilen gazanýan pulunyň hasabyna zerurlygy bolmadyk ýere haj zyýaratyna gidýänler hem bolýar» diýip, Dini komitetiň resmisi ýazýar.

Täjigistanyň hökümetiniň ýanyndaky Din işlerini, däpleri, dabaralary we dessurlary düzgünleşdirmek komitetiň maglumatyna görä, häzire çenli ýurduň raýatlarynyň 200 müňden gowragy haj zyýaratyny berjaý edipdir.

"Käbir raýatlar yslamyň mukaddes ýerlerine iş sapary ýa-da gizlin ýagdaýda gidip, resmi däl ýagdaýda zyýarat edýärler” diýip, Abdugaffor Ýusubow belläp geçýär. Onuň sözüne görä, ikinji haj üçin toplanan serişdeler garyplara maddy kömek, ýollary bejermäge, köprüleriň gurluşygyna, sport meýdançalaryny döretmäge, sil suwlaryny sowujy desgalara we beýleki ýagşy amallara harçlansa has gowy bolar.

Täjigistanyň häkimiýetleri öň hem ikinji ýa-da üçünji gezek yslamyň mukaddesliklerine zyýarat etmekçi bolýan musulmanlara haj zyýaraty üçin ýygnan pullaryny haýyr-sahawat maksatly işlere we ýurduň abadanlaşmagyna sarp etmäge çagyrypdy. Oppozisiýany goldaýanlar raýatlaryň haja diýip toplan serişdeleriniň yzygiderli sosial kynçylyklary çözmäge harçlaýandygy üçin, häkimiýetleri ýazgarýarlar.

Haj zyýaraty yslamyň esasy bäş sütüniň biri bolup, ol musulmanlaryň arasynda örän meşhurdyr. Mümkinçiligi bolan musulmanlara ömründe bir gezek Mekgä haj zyýaratyna gitmek parz hasaplanýar. Duşanbeniň 56 ýaşly ýaşaýjy Şarif Samadow Mekgä zyýarata taýýarlyk görýär.

«Haj zyýaraty barada men özümi bilelim bäri arzuw edip gelýärin. Men söwda-täjirçilik bilen meşgullanýan, indem haj zyýaraty üçin pul süýşürdim. Hudaý halasa, bu ýyl, Alla jan, arzuwym amala aşar. Musulman şerigatda görkezilişi ýaly, haja gitmäge mümkinçiligi bolsa, ol Allanyň buýrugyny berjaý etmäge howlukmaly» diýip, biziň gürrüňdeşimiz aýdýar.

Ýöne her kim Mekgä zyýarata gitmäge howlugyp baranok. Duşanbeniň ýaşaýjysy, 67 ýaşly Aziz Şerowy çagalar şu ýyl haj zyýaratyna ugratmakçy boldular, emma ol gitmek islemedi.

«Mukaddes Mekgedäki haj zyýaraty Al-Saudyň höküm sürýän emirleriniň monopoliýasy. Käbe ähli musulmanlaryň mukaddesligi, ýöne näme üçin ol mukaddeslikden gelýän girdejini diňe bir maşgala alýar? Näme üçin Al-Saud dinastiýasy gelen girdejileri garyp musulmanlaryň zerurlyklaryna ugrukdyrmaýar? Hut meniň özüm bu ýagdaýdan Alla razy bolýan däldir diýip oýlanýan. Şonuň üçin beýleki musulmanlar yslamyň mukaddes ýerlerinden gelýän girdejiden peýdalanmaga mümkinçilik alýança, Mekgä zyýarat etmekçi däl» diýip, Aziz Şerow aýdýar.

Täjigistanda haja gidip geleniňden soň, şowhunly dabara gurnamak gadagan. «Däpleri, dabaralary we dessurlary düzgünleşdirmek hakyndaky» kanuna laýyklykda, "hojitalbon", "hojiziýorat" we "hojioşi" ýaly, hajdan geleniň hatyrasyna dabaralary geçirmäge rugsat edilmeýär. Şu ýylyň fewral aýynda, Sangwor etrabynyň 61 ýaşly ýaşaýjysy "hojiziýorat" dabarasyny geçireni üçin, oňa kazyýet tarapyndan 6000 somoni jerime salyndy. Çäklendirmelere garamazdan, "hajylar" ilat arasynda uly hormatdan peýdalanýarlar.

2023-nji ýylda haj dessury 26-njy iýundan 1-nji iýul aralygynda geçiriler. Din işlerini, däpleri, dabaralary we dessurlary düzgünleşdirmek komitetiniň yglan etmegine görä, şu ýyl Mekgede we Medinede yslamyň mukaddesliklerine zyýarat etmek isleýänler 59 müň somoni (5406 dollar) tölemeli bolarlar. Şu ýyl Saud Arabystany uly haj üçin, Täjigistana 7 müň kwot bölüp berdi.

Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň gizlinligini doly kepillendirýär.