Gyrgyzystanyň hökümeti koronawirusyň bolup biläýjek üçünji tolkunyna taýýarlyk görýär. Şol bir wagtyň özünde, ilatyň COVID-19 sanjymy meselesi henizem ýurtda çözülmän dur.
Ministrler Kabinetiniň metbugat gullugynyň habaryna görä, 30-njy ýanwarda Gyrgyzystan Respublikasynyň wise-premýeriniň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji Elwira Surabaldiýewa koronawirus infeksiýasy boýunça ylmy geňeş beriji toparyň agzalary bilen ýygnak geçirdi. Duşuşykda saglygy saklaýyş ulgamynyň COVID-19 ýaýramagynyň üçünji ähtimal tolkunyna taýynlyk bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.
«Saglygy saklaýyş guramalarynyň öňünde, koronawirus infeksiýasynyň bolaýmagy ähtimal üçünji tolkunyna doly taýýarlygy üpjün etmek meselesi durýar, oňa ýeterlik mukdarda esasy hem ätiýaçlyk keselhana orunlaryny taýýarlamak, COVID-19-yň öňüni almak hem bejermek boýunça medisina işgärlerini ýetişdirmek, olaryň kämilligini artdyrmak, ätiýaçlyk dermanlary we lukmançylyk enjamlaryny üpjün etmek zerur» diýip, Elwira Surabaldiýewa aýdýar.
Hökümetiň berýän maglumatyna görä, wise-premýeriň wezipesini ýerine ýetiriji resmi koronawirusyň ýaýramagyna garşy göreşde netijeliligi ýokarlandyrmak, şeýle hem maliýe, grant we gumanitar serişdeleri tygşytly peýdalanmak, pudagara iş toparynyň işiniň netijeliligini artdyrmak hem-de işçi toparynyň tekliplerini göz öňünde tutmak möhüm diýip hasaplaýar.
Saglygy saklaýyş ministriniň orunbasary Madamin Karataýew häzirki wagtda Respublikada 25 müň orunyň taýýar edilendigini aýtdy:
‒ Keselhanalarda ätiýaçlyk ýerler bar, ýer ýeterlik bolar diýip umyt edýäris. Entek gündizki hassahanalary açmagyň zerurlygy ýok. Keselçilik ýokarlanmasa, dermanlar ýeterlik bolar. Medisina işgärlerini taýýarlamaga-da üns berýäris – diýip, ol hasabat berdi.
Bu aralykda, goňşy Özbegistanda koronawirusyň "iňlis ştammyna" ýokaşan ilkinji ýagdaýyň ýüze çykandygy mälim boldy.
Özbegistanyň Saglygy saklaýyş ministrliginiň metbugat gullugynyň habaryna görä, 23-nji ýanwarda Dubaýdan gelen maşgalanyň 10 ýaşly gyzjagazynda COVID-19-yň täze görnüşi tapyldy. Maglumatda aýdylyşyna görä, ol maşgalanyň beýleki agzalarynda koronawirusyň ýokdugy aýan edilensoň, ol gyzjagaz öý karantininde goýlupdyr.
Wirusolog Zuridin Nurmatow bu täze COVID-19 ştammynyň Gyrgyzystanda-da peýda bolup biljekdigini aradan aýyrmaýar.
‒ Gyrgyzystan munuň öňüni alyp bilmez. Koronawirus infeksiýasynyň bu görnüşini kesgitlemegiň ýüzugra mümkin däldigini ýadymyzdan çykarmaly däldiris. Adam daşary ýurtdan gaýdyp geleninden birnäçe gün soň ol ştammyň bar ýa-da ýokdugy kesgitlenip bilner. Beýik Britaniýadaky ýagdaýyň görkezişi ýaly, ol gaty çalt ýaýraýar – diýip, wirusolog bilermeni aýdýar.
Soňky günlerde Gyrgyzystanda pnewmoniýa keselinden başga, her gün 60-80 sany täze koronawirus ýokaşmasy hasaba alynýar. Saglygy saklaýyş ministrliginiň hasabatyna görä, wirus öjügeli bäri Gyrgyzystanda 1412 adam ýogalypdyr. Şol wagtyň özünde, Gyrgyzystanda COVID-19 ýokaşan kesellileriň umumy sany 84 müň 588 boldy, şolardan 80 müň 987 adam keselden saplandy. Häzirki wagtda 581 adam hassahanalarda bejergi almagyny dowam etdirýär, olardan 30 sanysynyň ýagdaýy agyr.
Şonuň bilen birlikde, COVID-19 bilen baglanyşykly ýagdaýyň agyrlaşmagy netijesinde, medisina işgärleriniň saglygy meselesiniň-de ýene gün tertibine geljekdigi äşgärdir.
Resmi maglumatlara görä, Gyrgyzystanda koronawirus epidemiýasy başlanaly bäri ol 4167 medisina işgärine ýokuşdy, şolardan diňe 4090 adam sagaldy.
Saglygy saklaýyş pudagy boýunça bilermen Bermet Baryktabasowa eger häkimiýetler medisina işgärlerini goramak üçin ýeterlik çäre görmese, ýagdaýyň has agyrlaşjakdygyny ýene gaýtalaýar:
‒ Wirusyň täze ştammy bilen iş salyşmak aňsat düşmez. Bizde ýok bolsa-da, aýratynlyklary doly kesgitlenmedik ol infeksiýanyň bar bolan görnüşlerden has güýçlüdigini aýdýarlar. Emma iş dogry ýola goýulsa, ýagdaý näçe çynlakaý bolsa-da, kynçylyklary ýeňip geçip bolar. Guramaçylyk işiniň gowşaklygy sebäpli geçen ýylyň iýul aýy biziň üçin agyr boldy. Şol sebäpli köp ýitgiler boldy – diýip, Bermet Baryktabasowa aýdýar.
2020-nji ýylda Gyrgyzystany Bütindünýä Saglygy Saklaýyş guramasynyň COVAX maksatnamasyna goşmak teklip edildi. Şoňa laýyklykda 1,2 million dozada hasaplanýan koronawirus ýokançlygyna garşy sanjym bermek nazarda tutuldy hem netijede bu haýyş tassyklandy. Ylalaşyklara görä sanjymlaryň birinji tapgyrynda ilatyň 3% -ine, ikinjisinde hem 20% -e mugt sanjym etmek meýilleşdirildi.
Şunuň bilen baglylykda, Pfizer we BioNTech tarapyndan öndürilen sanjymlar Gyrgyzystana bölünip berildi, ýöne häkimiýetler ýurtda ol dermanlary minus 60-70 gradus sowuklykda saklajak sowadyjy enjamlary satyn almak üçin serişdäniň ýokdugyny aýtdylar.
Soňra koronawirusa garşy sanjymy saklamak, ony daşamak hem-de enjamlar bilen üpjün etmek işiniň UNICEF bilen hyzmatdaşlykda çözüljekdigi belli boldy. Guramanyň Gyrgyzystan Respublikasyndaky wekilhanasynyň ýolbaşçysynyň habar bermegine görä, Saglygy saklaýyş ministrligi we GAVI (sanjymlar we immunizasiýa boýunça global bileleşik) bilen bir hatarda, üpjünçilik ulgamyny giňeltmek boýunça iş alnyp barylýar.
Şeýle hem, Pfizer-BioNTech sanjymynyň aşa sowuk derejede saklanmagynyň talap edýändigini, ýöne häzirki wagtda beýle enjamlary satyn almak meýilnamasynyň ýokdugyny aýtdylar. Şol bir wagtyň özünde, 2019-2020-nji ýyllarda UNICEF Gyrgyzystana ýurt boýunça sanjym nokatlarynda sowuk ulgamlary esaslandyrmak üçin 973 sowadyjy iberipdi.
Material Azatlyk Radiosynyň Gyrgyz gullugy tarapyndan taýýarlandy.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň gizlinligini doly kepillendirýär.