Sepleriň elýeterliligi

Soňky habar

Balkanda dollaryň gara bazarynda iki kurs emele geldi, aşa köne banknotlaryň satyn alynmagy bes edildi


Türkmen manady we ABŞ dollary (Illýustrasiýa suraty)
Türkmen manady we ABŞ dollary (Illýustrasiýa suraty)

Balkanda walýutanyň gara bazarynda dollaryň iki kursy emele geldi. Muňa laýyklykda, banknotlaryň ulanyşa goýberlen ýylyna görä dollaryň kursy kesgitlenip, olaryň täzesi gymmat, könesi has arzan nyrhdan satyn alynýar. Aşa köne banknotlar bolsa, tas asla satyn alynmaýar.

Dollaryň dolanyşygy bilen bagly bu täze ýagdaýlar, köp raýaty çykgynsyz güne salýar. Bu ýagdaýlar barada Azatlyk Radiosynyň habarçysy 28-nji ýanwarda sebitden maglumat berdi.

“Şu günler gara bazar söwdagärleri ortasyndan gök reňkde lenta şekili geçýän 100 dollar banknotlary 19 man 80 teňňeden satyn alýarlar. Lentasyz, ak reňkli, ýyly köne 100 dollar banknotlary 18 manatdan satyn alýarlar” diýip, ýagdaýlardan habarly balkanly ýaşaýjy anonimlik şertinde aýtdy.

Türkmenistanyň Merkezi banky 2015-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan bäri ABŞ dollarynyň resmi alyş-çalyş bahasyny 3,5 manat hökmünde kesgitläp gelýär, ýöne gara bazarda dollaryň bahasy resmi kursdan 5-6 esse çemesi ýokary bolmagynda galýar.

Balkanda ulanyşa goýberlen ýyly has köne 1, 2, 5 we 20 dollar banknotlary has-da arzan kursdan satyn alynýar. Mundan 20 ýyl gowrak ozal ulanyşa goýberlen ownuk banknotlar bolsa, tas asla satyn alynmaýar.

“Söwdagärler köneräk banknotlary Eýrana, Özbegistana alyp gidip, täze banknotlara çalşyp gelýärler. Ýyly has-da köne bolan käbir 20 we 50 dollar banknotlar asla satyn alynmaýar. Söwdagärler aşa köne banknotlary satyn almagy bes edendiklerini aýdýarlar” diýip, ýagdaýlardan habarly ýene bir balkanly ýaşaýjy anonimlik şertinde gürrüň berdi.

Bu görnüşli banknotlara eýe bolan ýaşaýjylaryň köpüsi daşary ýurtlara gidýän raýatlara haýyş edip, ellerinde bar bolan dollarlaryny şol ýerde täzesine çalyşdyrmaga synanyşýar.

“Ýöne bu ýaşaýjylar hem dollarlary arzan nyrhdan satyp, zyýan çekmeli bolýarlar. Käbir adamlar 5 müň dollaryny 3,5-4 müň dollar bahasynda satmaga mejbur bolýarlar” diýip, balkanly ýaşaýjy belledi.

Söwdagärler walýutanyň gara bazar söwdasynda emele gelen bu çäklendirmeleriň sebäbi barada jikme-jik maglumat bermezden, “köne banknotlary özleriniň hem satyp bilmejekdigini” aýdýarlar.

Ýaşaýjylaryň ençemesi gara bazar söwdagärleriniň hökümete ýakyn adamlar tarapyndan dolandyrylýandygyny aýdyp, bu çäreleri “ýokary derejeli emeldarlaryň ilatyň elinde bar bolan dollar serişdelerini arzan nyrhdan ýygnap almak oýny” atlandyrýar.

“Köp adam türkmen manadyna ýa-da rus rublne ynanman, ‘gara gün üçin’ diýip, ýa-da ‘çagamy okadaryn ýa-da jaý alaryn’ diýip, ýyllarboýy dollarda pul ýygnap gelýärdi. Häzir olar üýşüren dollarlaryny arzandan satmaly bolýarlar” diýip, balkanly ýaşaýjy belledi.

Bu waka, türkmen häkimiýetleriniň “köne” ABŞ dollaryny dolanyşykdan çykarmak boýunça çäreleri ara alyp maslahatlaşýandygy barada garaşsyz neşir “Türkmenistanyň Hronikasynyň” çap eden maglumatynyň yz ýanyna gabat geldi.

“10-njy ýanwarda prezident Serdar Berdimuhamedow maliýe we ykdysadyýet ministri Serdar Joraýewiň we Merkezi bankyň başlygy Toýly Mälikowyň gatnaşmagynda ýapyk gapylaryň aňyrsynda geçirilen iş mejlisinde “köne” ABŞ dollaryny dolanyşykdan çykarmak çärelerini ara alyp maslahatlaşdy” diýip, neşir 17-nji ýanwarda habar berdi.

Azatlyk bu ýagdaýlar barada degişli türkmen häkimiýetlerinden teswir alyp bilmedi.

Bellesek, soňky aýlarda ABŞ-nyň Gazna departamentiniň ýa-da Federal ätiýaçlyk ulgamynyň dolanyşykdaky, has öňki ýyllarda ulanyşa goýberlen dollar banknotlarynyň yzyna gaýtarylmagy barada haýsydyr bir bildiriş edendigi hakda maglumat göze ilmeýär.

Muňa garamazdan, soňky alty aýdan gowrak wagtyň dowamynda dünýäniň käbir ýurtlarynda telekeçileriň 2004-nji ýyldan öň ulanyşa goýberlen dollar banknotlaryny kabul etmegi bes edendigi barada maglumatlar peýda boldy. Bu ýurtlaryň arasynda Özbegistan, Türkiýe, Indoneziýa, Taýland, Müsür ýaly döwletler bar.

Dünýäniň ösen ýurtlarynda, şol sanda Germaniýada, Awstriýada we Çehiýa respublikasynda raýatlar dolanyşykdan galýan ýa-da köne dollar banknotlaryny degişli ýurduň Merkezi bankyna alyp gidip, şol ýerde täzesine çalşyp bilýärler. Käbir ýurtlarda bolsa, raýatlara köne banknotlary çalyşmak üçin belli bir wagt möhleti berilýär.

Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.

Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.

Forum

XS
SM
MD
LG