Britaniýaly žurnalist Jonatan Wells öz makalasynda, daşary ýurt dilini öwrenmek barasynda iň ýalta halk bolan iňlisleriň alnyndan, geljekde bolup biljek bir kynçylykly ýagdaýyň çykandygyny belleýär.
Geçen ýylyň iýun aýynda Ýewropa bileleşiginden çykmaga ses bermegi olara, ynha, şeýle goşmaça problema döredýär.
Maý aýynyň başynda, Ýewropanyň Komissiýasynyň prezidenti Jean-Claude Juncker paltany edil meseläniň düýbünden urupdyr.
"Wäşi" Juncker iňlisleri "gorkuzdy"
Ol mundan beýläk ýygnaklarda has köp fransuz dilinde çykyş etjekdigini aýdypdyr. Onuň pikrine görä, sebäbi indi iňlis diliniň ähmiýeti azalýar. Ýöne şonda-da iňlis diliniň ähmiýet derejesi fransuz diliniň ýagdaýyndan ýokary (Ýewropa bileleşiginiň ilatynyň diňe ýüzden 15 göterimi fransuz dilinde gepleşýär). Emma Juncker muňa garamazdan, özüniň nobatdaky "şowsuz" degişmesini aýdyp galypdyr.
Iňlisler bolsa bu degişmä diýseň çynlakaý garaýarlar. Umuman alanyňda, Britaniýada ÝB-niň ykbalyny "kesgitlän" ählihalk referendumyndan bäri ispança öwrenmek isleýän iňlisleriň sany 427 göterim köpelipdir. Şol bir wagtyň özünde fransuz diline ymtylyş hem ýokarlanýar (342 göterim).
Britaniýanyň mediasy daşary ýurt dillerini öwrenmek isleýänlere kömek maksady bilen dürli materiallar ýaýradýar.
Azatlyk Radiosynyň "Okuw zaly" şol materiallar esasynda daşary ýurt dillerini has çalt öwrenmek isleýänlere berilýän maslahatlardan bir ýygyndy taýýarlady.
Habarlara daşary ýurt dilinde tomaşa ediň ýa-da gulak asyň
Londondaky Ýakyn we Merkezi Gündogar uniwersitetiniň Dil we medeniýet fakultetiniň baýry mugallymy Nergiz Farzadyň aýtmagyna görä, daşary ýurt dilini has çalt öwrenmegiň tilsimleriniň biri hem habarlary öwrenmek isleýän diliňde diňlemek we tomaşa etmekdir.
Daşary ýurt dilini habarlardan öwrense bolar
Farzad hanym yzygiderli habar kanallaryna tomaşa etmek daşary ýurt dilini öwrenmek isleýänler üçin diýseň peýdalydyr diýýär. Meselem, ýarym sagat düşünýän diliňizde habarlara tomaşa edeniňizden soň, öwrenmek isleýän daşary ýurt diliňizde gaýtadan tomaşa edip görüň. Habarlar gündeligi, umuman, ähli kanallarda birmeňzeşdir.
Ýeri gelende bellesek, telekanallardaky reklamalardan hem edil şonuň ýaly peýdalanmak mümkin. Näçe köp gulak assaň, şonça-da dile öwrenişýärsiň we azyndan birnäçe söz öwrenýärsiň. Günde 2-3 täze söz öwrenmek az däl we diýseň peýdalydyr.
Tehnologiýalardan giňişleýin peýdalanyň
Guwatamelaly biznesmen Luis Von Ahn bolsa, indi hemme zadyň diýen ýaly aplikasiýalarynyň bardygyny belläp, daşary ýurt dilini öwredýän aplikasiýalaryň hem bardygyny ýatladýar.
Telefon diňe bir oýnamak üçin däl
"Bu aplikasiýalar bilen eliňizdäki telefonda hem dile türgenleşip bilersiňiz. Meselem, awtobusa garaşyp oturan mahalyň oýunyň deregine dil öwrenmäge synanyş. Awtobusa müneniňizden soň hem şol peýdaly işi dowam ediň. Dil öwrenmegi öýde aýratyn bir ýumuş ornunda hem öwürip bilersiňiz" diýip, ol biznesmen aýdýar.
Onuň özüniň "Duolingo" atly dil platformasynyň häzirki döwürde 150 million agzasy bar. Biznesmeniň aýtmagyna görä, ol adamlaryň köpüsi başga görnüşde dil öwrenmäge wagt tapyp bilmeýänlerdir.
Von Ahn mamladyr. Nýu-Ýork uniwersitetiniň geçiren bir ylmy-barlagynyň netijesine görä, "Duolingo" ýaly platformalardan 34 sagat peýdalanmak bir ýyllap uniwersitete gatnamak ýaly kömek edýär.
Aýdymlar we kinofilmler
Nergiz Farzad daşary ýurt dilini öwrenmegiň has täsirli tilsimleriniň biri höküminde, başga dilde aýdym diňlemegi we kinofilmlere tomaşa etmegi hem maslahat berýär.
Daşary ýurt kinofilmleri dil öwrenmäge itergi berip biler
Aýtmagyna görä, hut onuň özi sapaklara garanda, dili has köp iňlisçe aýdymlardan gowy öwrenipdir. Ol: "Terry Jacks atly aýdymçynyň "Güniň pasyllary" (Seasons in the Sun) aýdymy maňa "Janet & John" tarapyndan taýýarlanan dil sapaklary kitaplaryndan köp peýda ýetirdi" diýýär.
Farzad bu meselede mamladyr. 2013-nji ýylda Edinburg uniwersitetinde geçirilen bir barlagda, mälim bolşy ýaly, öwrenmek isleýän dilinde aýdym diňleýänleriň dil synagynda alýan bahalary diýseň ýokarydyr.
Aýdymy diňlemek we aýdymçy bilen bilelikde aýdymy aýtmaga synanyşmak sözleri aňa ymykly ornaşdyrýar.
Dilini öwrenen ýurduňyza gezmäge gidip, ýerli halk bilen gepleşiň
Londondaky "Kings College" uniwersitetiniň daşary ýurt dilleri merkeziniň müdiri professor Ana de Medeiros dil öwrenmek üçin, ol dilde gepleýänleriň medeniýetine "gark bolmagyň" hökmanydygyny aýdýar. Onuň aýtmagyna görä, öwrenen diliňiziň gepleşilýän ýurduna baryp görmek çäksiz mümkinçilikdir. Çünki sözler we taryplar kagyz ýüzünde hakyky ýagdaýdan diýseň üzňe. Şonuň üçinem dili janly öwrenmäge dalaş edýäris.
Daşary ýurt dilini gepleşýän halkyň aşhanasyny öwreniň
Nergiz Farzad kulinariýa kitaplarynyň dürli dillerde çap edilýändigini ýatladýar. Onuň nygtamagyna görä, daşary ýurt naharlaryny öwrenmäge synanyşýan mahalyňyz, siz şol bir wagtyň özünde reseptlerdäki sözleri hem öwrenýärsiňiz.
Kulinariýa kitaby şol bir wagtyň özünde dil sapagy çeşmesidir
Bu möhüm ýagdaý. Başga bir halkyň aşhana dilini öwrenýärsiňiz. Aşhanada medeniýet hem sungat bardyr. Eger kulinariýa reseptleri bolan kitap suratly bolsa, onda ol diýseň gymmatly dil çeşmesidir. Şonda düşünmeýän ýeriň üçin, sözlük gözlemegiňem geregi ýok.
Ähli tilsimleri durmuşyňyza ornaşdyryň
Lids uniwersitetiniň Diller, medeniýetler we jemgyýetler mekdebiniň müdiri Caroline Campbell bolsa, bütin bu aýdylanlary iň ýokary perdeden jemleýär.
Onuň ýazmagyna görä, daşary ýurt dilini öwrenmek üçin, bar bolan ähli tilsimleri gündelik durmuşyňyz bilen utgaşdyryp özleşdirmelisiňiz.
Daşary ýurt dilini öwrenmek üçin günde belli sagatlarda ýörite wagt aýyryp bileris, emma adamyň zehini adaty kadasynda dowam etmelidir.
Şol bir wagtyň özünde habarlara gulak asyň, telekanallara tomaşa ediň, nahar taýýarlaň we dili iş ýüzünde öwreniň. Şeýlelikde, iň çalt görnüşde dil öwrenersiňiz.