1906-1908-nji ýyllarda fransuz barlagçylary Russiýa we Merkezi Aziýa boýunça ekspedisiýa gaýtdylar. Olaryň işi tejribeli fotosuratçy tarapyndan dokumentleşdirildi, golaýda ol iş Parižiň muzeýinde sergä çykaryldy.
Fransuz barlagçysy Pol Pelliot 1906-njy ýylda, Russiýa we Merkezi Aziýa uzak wagtlyk ekspedisiýa ugramazyndan öň, ýolda hiç zada mätäçlik çekmezlik üçin alada edipdir.
Ýaraglardan, gaplanan etden we çadyrlardan başga-da, Coste-Folcher şampan şerabyndan 25 çüýşe we 30 litr konýagy ýanyna alypdyr.
Fransuz ekspedisiýasy ozal bu ýoly geçen günbatarly syýahatçylarynyň maslahatyna eýerip, "Russiýa we Hytaý Türkistany" ýoluna ugraýarlar. Alymlar sebiti öwrenmek üçin syýahat edip, köp ýagdaýlarda gadymy döwletleriň bahasyz sungat eserleriniň hem-de birwagtlar dünýäniň bu böleginde gülläp ösen medeniýetiň Ýewropa gelmegine sebäp bolupdyrlar.
Pelliotyň syýahaty ajaýyp suratlar sebäpli deňsiz-taýsyz derejä öwrülipdir, bütin ýoluň dowamynda, ol suratlar Şarl Nuett tarapyndan düşürilipdir. Bir ýarym müňden gowrak surat golaýda Pariždäki Milli Gündogar sungaty muzeýine (Musée Guimet) berildi we internetde çap edildi.
Aşakda şol geçilen syýahatdan, haýran galdyryjy suratlardan birnäçesini ýerleşdirýäris. Bular şol döwürdäki Merkezi Aziýany göz öňüne getirmäge mümkinçilik berýär hem-de rus imperiýasynyň ägirt düýpli özgerişlikleriň bosagasyndaky ýagdaýyny şekillendirýär.
Imperatoryň Sankt-Peterburgdaky hökümetiniň rugsady bilen 1906-njy ýylyň iýul aýynda, fransuz ekspedisiýasy Moskwadan, Samarkanda (häzirki Özbegistan) ugrapdyr.
Şol döwürde rus imperiýasy 1905-nji ýylyň rewolýusiýasyndan we Ýaponiýa bilen bolan uruşdan soň, syýasy sarsgyny başdan geçirýärdi.
Fransuz syýahatçylary bir aýa golaý wagtlap, ýükleri — tonnalyk enjamlar we materiallar gümrükden geçip barlanýança, Özbegistany öwrenýärler. Soňra gündogara, häzirki Gyrgyzystana tarap ugraýarlar.
Pelliot "ahyrsoňy rus ýaraglary ýoly arassalandan" soň, günbatarly barlagçylara barmaga elýeterli bolan Merkezi Aziýany "Merkezi Afrikadan kem bolmadyk, syrly sebit" hökmünde taryplaýar.
Pelliot käbir sebäplere görä, ekspedisiýa ýolbaşçylyk etmäge dil ukybynyň bardygy sebäpli saýlanypdyr. Ol iňlis, rus, türk we hytaý dillerini bilipdir.
Pelliotyň ýolbaşçylygyndaky ekspedisiýa razylyk almak üçin, Pariž we Sankt-Peterburg arasynda, ýokary derejede gepleşik alnyp barlypdyr.
Russiýanyň golastyndaky territoriýa girmegiň öwezine Sankt-Peterburg Pelliotdan (sag tarapda otyr) özi bilen Karl Gustaw Emil Mannerheými (suratda arkasyny öwrüp otyr) almagy talap edipdir. Şol wagt rus goşunyndaky ýaş polkownik içaly hökmünde, Hytaý hökümdarlygy astyndaky sebitlerden, barlag maglumatlaryny toplaýan eken.
Imperatoryň beren ýaragly garawullaryny Pelliot gowy kabul edipdir.
Ol: «Bu kazaklar hoşniýetli geldiler» diýip ýazypdyr. Bir kazak ýolda görjek täsinliginiň hatyrasyna «Ekspedisiýa öz hasabyna hem gatnaşmak isledi» diýýär.
Ilkinji aýlarda barlagçylar täze arheologik açyş etmänsoň, ekspedisiýa hiç hili üstünlige eýe bolmandyr.
Pelliot bir kärdeşine şeýle hat ýazypdyr: «Size ýüzugra aýdyp bilerin, biz bu ýerde hiç hili täsin galdyryjy açyş etmedik. Bizden öň örän köp adam gelipdir: ýaponlar, nemesler, ruslar aňsat alyp bolýan zatlaryň ählisini öz eýeçiligine alypdyrlar».
Ekspedisiýa häzirki Özbegistanyň we Gyrgyzystanyň sebitlerinde birnäçe aý bolansoň, 1906-njy ýylyň ahyrynda, Hytaýa geçýär.
Syýahatçylar Hytaýyň içindäki gadymy budda medeniýetiniň galyndylaryna duşup, ol tapyndylarda saklanypdyr hem-de gowakda gurlan ybadathanadan, müňlerçe hytaý golýazmasyny tapypdyrlar. Bu ekspedisiýanyň esasy açyşy bolupdyr.
Umumylykda ekspedisiýa üstünlikli diýip baha berlipdir. Pelliot Hytaý we Merkezi Aziýa boýunça meşhur bilermenleriň biri hökmünde abraý alypdyr.
Ekspedisiýa tamamlanandan köp wagt geçmän, fotosuratçy Şarl Nuett 41 ýaşynda, inçekeselden aradan çykýar.