Şahyr aýtmyşlaýyn, uruşlaryň bir kadasy bar, olar "mazar ekýär hem dullaryň sanyny köpeldýär".
Owganystanda dowam edýän uruş-gowga hem bu kadadan çykmaýar, ýöne ölenlerden tapawutlylykda, dullar öz hekaýalaryny aýdyp, gürrüň berip bilýärler.
Emma hakykaty, çynyňy aýtmak hemişe arzan düşmeýär. Mysal üçin, Owganystanyň Helmand welaýatynda ýaşaýan 16 ýaşly Zarmina Rahila Muska lakamy bilen gadymy landaý formasynda goşgy ýazýardy we, mekdebe goýberilmänsoň, ol goşgulary telefonda şahyr joralaryna okap berýärdi.
Emma ol bir gün telefonda goşgy okap durka, gelnejesi tarapyndan tutulýar we dogany tarapyndan erbet ýenjilýär. Olar Zarmina oglan bilen gürleşendir öýdýärler.
Elbetde, şahyr aýtmyşlaýyn, "şahyrlyk ýangyndan başlanýar", Zarmina ýöne ýerden, keýpine goşgy ýazmaýardy, kakasy ony ýetim galan adaglysyna bermekden ýüz öwrüpdi, sebäbi ol talap edilýän 12500 dollar galyňy töläp bilenokdy.
Goşgy okaýarka tutulyp, gelnejesi tarapyndan "näçe söýgüliň bar?" diýip gižželenen Zarmina iki hepde soň özüni otlaýar we bir hepde hassahanada ejir çekip, ýagty jahan bilen holşaýar. Soň onuň adaglysy hem özüni öldürjek bolýar.
Bu waka 2010-njy ýylda bolýar we amerikan şahyry, terjimeçisi Eliza Griswold ýaly döredijilik adamlarynyň tagallalary bilen, owgan zenanlarynyň ýüreginden dagdan syzan mumyýa ýaly syzan goşgularyň azat dünýä çykmagyna belli bir itergi berýär.
Netijede, olaryň iki setirlik landaý formasynda ýazan goşgulary, dilden aýdan gürrüňleri ýazylyp alnyp, iňlis dilindäki ilhalar neşirlerde, "Men dünýäniň dilegçisi" ýaly aýratyn kitap görnüşinde, ýörite proýektlerde ile ýetirilip başlanýar. Emma internet mümkinçiligi, iňlisçe okamak ýaýrawy giň bolmansoň, türkmenistanly okyjylar owgan zenanlarynyň ýazýan, dilden dile geçirýän eserlerinden doly habarly bolup bilmeýär.
Biz şu boşlugy nazara alyp, owgan zenanlarynyň ýazan, dilden aýdan iki setirlik landaýlaryny, hekaýalaryny çap eden proýektleriň birinden käbir nusgalary iňlisçeden terjime edip, Azatlygyň okyjylaryna ýetirmegi makul bildik.
Landaýlar
Men düýşümde prezident bolýaryn,
Oýansam - dünýäniň gedaýy duran.
Alla seniň öýüňi başyňa ýyksyn, kaka,
Ütülen garra satdyň, men seniň gyzyňdym-a!
Iki uýa birikse, taryp eder gardaşyn,
Iki gardaş birikse, uýasyn satar başga.
Alla, meni nä günlere saldyň sen,
Başgalar gülledi, guran agaç men.
Çydam etmeli durmuş (Şakilanyň gürrüňi)
Meniň durmuşym kyn boldy, örän kyn boldy. Ene-atam meni ýaş gyzkam durmuşa çykardy. Adamym biçimçidi we örän gowy adamdy. Ol maňa ýowuzlyk etmedi we men onuň bilen on ýyl ýaşadym. Ýöne onuň maşgalasy özi ýaly däldi. Meniň maňlaýyma ene bolmak ýazylman eken. Onuň maşgalasy meni şu sebäpden ýigrendi.
Olar maňa “Sen biziň öýümizde çagasyz näçe wagt ýaşajak?" diýýärdiler. Men çagasyz gaýyn öýümde bir hyzmatkärdim, gul-gyrnakdym. Men adamymyň maşgalasynyň özümi sylamagyny, bolmanda äsgermezlik etmezliklerini isleýärdim, sebäbi men onuň aýalydym. Emma olar beýle etmediler. Men olaryň hyzmatyny etdim, gije-gündiz diýmän elden gelen kömegimi gaýgyrmadym, emma bu hiç kimiň azaryna däldi.
Olaryň öz öýümden çykaryp kowmazlyklary üçin, men öz-özüme "olar näme diýse etmeli" diýdim. Men olaryň egin-eşiklerini, gap-gaçlaryny ýuwdum, her kimiň arassaçylyk işlerini etdim, men bulary diňe günümi-gijämi geçirmek, diňe saklanyp bilmek üçin etdim. Men on ýyllap şeýdip ýaşadym.
Adamym meniň bilen gowy gatnaşykdady. Ol maňa şeýle diýdi: "Maňa çaga gerek däl, sen gowy aýal, sen meniň maşgalama-da gowy we olara çydaýarsyň. Men çagasyzlyga kaýyl."
Emma ykbal meni ýene çürkenmeli etdi; adamym bir gün işden gaýdyşyn, ýol hadysasyna uçrap, wepat boldy. Ol indi meniň ýanymda bolup biljek däldi.
Adamym tarpa-taýyn ýogalanyndan soň, meniň gaýynlarymda ýaşamagyma hiç bir sebäp galmady, emma meniň gidere başga ýerim ýokdy. Meniň ene-atam ýogalypdy, kömek edere erkek doganym ýokdy. Meniň erkek doganym, gowurak güzeran agtaryp, Eýrana gidipdi we biz ondan şondan bäri hiç bir habar eşitmändik. Biz onuň ölendigini ýa diridigini hem bilmeýärdik. Meniň bir aýal doganym bardy, emma ol durmuşa çykanyndan soň ýogalyp, meni ýakyn garyndaşsyz, ýeke-ýalňyz goýupdy. Men şeýle ýagdaýda gaýynlarym bilen ýene bir bäş ýyl ýaşadym. Meniň her günüm güzap bilen geçýärdi we olar maňa her gün duýduryş berýärdiler, bu ýerde näme üçin ýaşaýanymy soraýardylar.
Günleriň bir güni gaýyn agam indi meniň bu öýi terk etmelidigimi aýtdy. Agşamarady, men näme etjegimi bilmedim. Men aglap, öýden çykdym we gijäni bir joramyň öýünde geçirdim. Emma men ol ýerde ýaşap biljek däldim.
Mazarda bir garyndaşym bardy, men oňa telefon edip, özümiň öý-öwzarsyz galandygymy aýtdym. Meniň egnimdäki eşiklerimden başga hiç zadym ýokdy. Joram meniň Mazara gitmek üçin ýol kireýimi töledi. Indi men garyndaşlarym bilen, olarda hyzmatkär bolup ýaşaýaryn. Men eşik ýuwýaryn, nahar bişirýärin, içerini, daşaryny syryp-süpürýärin. Men ýaşaýaryn, emma meniň durmuşym kynlyk bilen geçýär. Meniň hiç bir ýakyn adamym ýok, hiç kim meniň aladamy etmeýär.
Näsag bolamsoň, garyndaşym meni Kabula iberdi. Ýagny men Kabula ýokary gan basyşym we depressiýa, göwnüçökgüglik sebäpli geldim. Men öz durmuşym, gören görgülerim, çeken ejirlerim sebäpli depressiýa düşýärin.
Kabulda dullara kän kömek berilýär diýýärler. Munuň dogry bolmagy ahmal, emme men bu ýerde bir hepde boldum, entäk peýda tapamok. Emma olar maňa täze egin-eşik satyn aldylar, meniň ýeterlik iýgi-içgim, azygym bar. Men bu ýerde hoşwagt, emma men yzyma, Mazara gitmeli bolaryn. Garyndaşym telefon edip, meniň geljegimi ýa gelmejegimi sorady, sebäbi gelmesem, ol başga hyzmatkär tutunmaly. Men yzyma giderin.
Men şu günler özüme kömek eder ýaly oglum ýa gyzym bolan bolsady diýýärin. Men öz maşgalam men hakynda pikir eden bolsady diýýärin. Bu dünýäde her kimiň bir hossary bar, emma meniň hiç kimsäm ýok. Belki-de men muňa mynasyp däldirin. Men hudaýa çokunýaryn we allanyň maňa kömek etmegini dileýärin. Men alladan ölüm dilemeýärin, men özümi öldürmeýärin, sebäbi men munuň dogry däldigini bilýärin.
Siz menden öz durmuşym barada gürrüň bermegimi soradyňyz. Men bulary "problema" atlandyrmaýaryn. Men muňa çydaýaryn. Bu meniň ykbalym.
