Türkmenistanyň prezidentiniň Hindistana saparynyň çägindäki gepleşiklerde “Transowgan” gazgeçirijiniň gurluşygyna degişli proýekte garalmagyna garaşylýar.
Türkmenistan-Owganystan-Pakistan-Hindistan
Uzynlygy 1 700 kilometr çemesi “Türkmenistan-Owganystan-Pakistan-Hindistan” gazgeçirijisi Türkmenistanyň “Döwletabat” gaz ýatagyndan her gije-gündizde 100 million kubometr gaz akdyrmaga mümkinçilik berer. Gazyň 60 % Hindistana eksport ediler diýlip, habar berilýär.
“Eurasia Transition Group” toparynyň müdiri Maýkl Laubş Hindistanyň tebigy gaza ägirt uly islegi bolan ýurtlaryň biridigini belläp, onuň geljekde iň uly gaz hyrydarlarynyň birine öwrüljegini çak edýär. Bilermen şu sebäpden Hindistanyň ýangyç serişdelerine baý Merkezi Aziýa regionyna bildirýän gyzyklanmasynyň barha artýanlygyny we bu ýurduň regionda aktiw hereket edýän Hytaýdan yza galmajak bolýanlygyny belledi.
2008-nji ýylyň aprel aýynda Pakistan, Hindistan we Owganystan Türkmenistandan tebigy gazy satyn almak boýunça çäkli özara ylalaşyga gol çekipdi. Maýkl Laubş “Türkmenistan-Owganystan-Pakistan-Hindistan” gazgeçirijisiniň durmuşa geçirilip başlanmagy türkmen tarapyna bagly diýip, pikir edýär.
Germaniýaly analitigiň sözlerine görä, proýektiň öňünde duran esasy päsgelçilikleriň biri onuň gaz bilen üpjünçiligine degişli. “Türkmenistanyň beýleki potensial partnýorlary ýaly Hindistan hem türkmen tarapyndan garaşsyz halkara audit barlaglary netijesinde tassyklanan we ýurduň köp ugurly gaz söwdasy üçin ýeterlik gaz zapaslaryna degişli sanlaryň berilmegini isleýär”.
Halkara syýasatyna garaýyşlar
Iki döwletiň halkara syýasatyna degişli ençeme meseleler barada meňzeş garaýyşdadygy Türkmenistanyň habar beriş serişdelerinde bellendi, emma bu hakda takyk maglumat berilmedi.
Orsýetiň Ýokary ykdysadyýet mekdebi atly döwlet uniwersitetiniň Dünýä ykdysadyýeti we syýasaty fakultetiniň ýolbaşçylaryndan Andreý Suzdalsew Türkmenistan bilen Hindistanyň arasynda, adatça, Owgaystandaky ýagdaýa, Merkezi Aziýada Hytaýyň täsiriniň güýçlenmegine, Eýranyň ýadro programmasyna degişli meseleleriň maslahat edilýänligini belledi.
Türkmenistan öz uzak möhletleýin gaz müşderisi bolan Orsýeti özi üçin has amatly şertlere boýun etjek bolýar.
Andreý Suzdalsew Owganystanyň howpsuzlyk problemasynyň “Transowgan” gazgeçirijiniň öňünde uly böwet bolmagyna galýanlygyny bellemek bilen Türkmenistan bilen Hindistanyň arasyndaky häzirki gepleşiklerde proýektiň durmuşa geçirilmegine itergi beriljegine garaşmaýar. Ekspertiň pikirine görä, meseläni gozgamak bilen Aşgabat öz bähbitleriniň diwersifikasiýasyny mälim etmäge çalyşýar.
Häzirki wagtda Aşgabadyň “Türkmenistan-Owganystan-Pakistan-Hindistan” gazgeçirijisi barada gepleşiklere girişmeginiň öz sebäbi bar. Maýkl Laubşyň pikiriçe, Türkmenistan öz uzak möhletleýin gaz müşderisi bolan Orsýeti özi üçin has amatly şertlere boýun etjek bolýar.
Medeni gatnaşyklar
G.Berdimuhamedowyň Nýu Delä edýän döwlet saparynyň netijesinde Hindistan bilen Türkmenstanyň arasynda ykdysadyýet, ylym, tehnologiýa, medeniýet we bilim ugurlaryndan dört-bäş sany ylalaşyga gol çekilmegi planlaşdyrylýar diýlip, habar berilýär.
Türkmenistanyň resmi habar beriş serişdelerinde G.Berdimuhamedowyň Hindistan tarapy bilen gepleşikleriniň gün tertibi, planlary we iki ýurduň söwda-ykdysady hyzmatdaşlygynyň häzirki derejesi barada çäkli maglumat berildi.
Şol bir wagtda-da 24-nji maýda Nýu Delide G.Berdimuhamedowyň “Ahalteke aty – buýsanjymyz we şohratymyz” atly kitabynyň tanyşdyrylyş dabarasynyň geçirilenligi giňişleýin habar berildi. Türkmen metbugatynda munuň Hindistanyň medeni durmuşynda wajyp waka bolanlygy, şeýle hem iki halkyň arasyndaky medeni gatnaşyklaryň güýçlenmeginde bu wakanyň uly rol oýnajakdygy tekrarlanyldy.
